Piwo jest to napój alkoholowy otrzymany w wyniku fermentacji alkoholowej słodu, wody, przy użyciu wyselekcjonowanych szczepów drożdży piwowarskich, dodatku chmielu i innych dodatków smakowych. Najstarsze informacje dotyczące produkcji piwa wywodzą się z Mezopotamii 4000 lat p.n.e, w dorzeczu rzek Tygrysu i Eufratu. Wygrawerowane w glinianych tabliczkach rysunki oraz teksty w piśmie klinowym opisują warzenie i spożywanie najstarszego znanego piwa nazwanego sikar. Tradycję Sumeru kontynuowali Babilończycy, którzy piwo warzyli z jęczmienia, pszenicy i orkiszu, o jego jakość dbał sam Hammurabi, umieszczając w kodeksie przepisy, które nakładały na piwowarów obowiązek uczciwości. Babilończycy wytwarzali kilka rodzajów tego trunku: piwo jasne, piwo ciemne, piwo mieszane oraz z dodatkiem słodkich syropów. Również w życiu mieszkańców starożytnego Egiptu piwo odgrywało dużą rolę. Wraz z chlebem stanowiło podstawowy składnik pożywienia i było jednym z najważniejszych darów składanych zmarłym do grobu. W Egipcie znajduje się najstarszy browar, jaki udało się odkryć. Datowany on jest na 3700 r. p.n.e. W średniowieczu piwo o niewielkiej zawartości alkoholu i początkowo niefiltrowane – było codziennym napojem w całej Europie poza regionem Morza Śródziemnego, gdzie dominowało wino. Początkowo wyrabiano je głównie sposobami domowymi. Sztuka warzenia piwa rozwinęła się w klasztorach. Piwo stanowiło dla mnichów naturalny napój i tylko w szczególnych przypadkach zastępowane było wodą. Mnisi przygotowywali je wpierw na własne potrzeby, z czasem jednak sprzedaż piwa stała się poważnym źródłem dochodów wielu opactw. Zakonnicy eksperymentowali, dodając do piwa różne substancje aromatyczne, by poprawić jego smak i przedłużyć czas przechowywania. Jedną z nich był chmiel, który stopniowo wyparł inne dodatki i w XIV wieku piwo chmielowe opanowało niemal całą Europę, poza Anglią, gdzie spopularyzowało się dopiero w wieku XVI. Prawdziwa piwna rewolucja nastąpiła w XIX wieku, kiedy dotychczasową, tradycyjną metodę warzenia piwa przy pomocy tzw. górnej fermentacji zaczęto zastępować fermentacją dolną. Browar w Pilźnie zdecydował się zatrudnić bawarskiego piwowara, który miał za sobą udane eksperymenty z fermentacją dolną. Tradycje piwowarskie na ziemiach polskich sięgają najdawniejszych czasów, dziejów ludów prasłowiańskich i prapoczątków polskiej państwowości. Piwo w Polsce szybko stało się lubianym i popularnym trunkiem, a wraz z rozwojem średniowiecznych miast nastąpił również szybki rozwój browarnictwa. Piwo, które wówczas nie miało dużej ilości alkoholu, pili magnaci i zamożna szlachta – nawet kilkaset litrów na rok, jak również pospólstwo. Jednym z najstarszych browarów powstałych w Europie jest Browar Namysłów, pierwsza wzmianka o jego istnieniu pochodzi z 1321 roku, w której wspomina się o książęcej warzelni i słodowni w Namysłowie. Do XVII wieku wytwarzano głównie piwo pszeniczne, które następnie zostało wyparte przez jęczmienne.
Produkcja piwa
Aby powstało typowe piwo, trzeba jego składniki poddać następującym procesom:
Produkcja słodu. Odbywa się w słodowni. Najczęściej wykorzystywany jest słód jęczmienny, który po wcześniejszym wyczyszczeniu oraz moczeniu, które pozwala na wykiełkowanie, dzięki czemu słód otrzymuje odpowiednie właściwości. Później ziarno podlega dokładnemu osuszeniu i prażeniu. Możemy wyróżnić kilka rodzajów słodów piwowarskich: pilzneński (najbardziej popularny), monachijski, słód wiedeński.
Produkcja brzeczki. Proces ten odbywa się w warzelni. Założona jest z kilku etapów takich jak śrutowanie słodu, zacieranie śrutu, filtracja zacieru. Kiedy te czynności zostaną wykonane następuje etap gotowania brzeczki z chmielem - warzenie piwa. Po zakończeniu warzenia, następuje proces oddzielenia osadu oraz proces schładzania oraz napowietrzenie brzeczki.
Fermentacja. W zależności od tego jakie drożdże zostaną użyte w procesie wytwarzania piwa oraz w którym miejscu się osadzą (na dole zbiornika czy na górze kadzi) rozróżniamy różne rodzaje fermentacji. Dlatego też fermentację dzielimy na dolną, górną oraz spontaniczną. Dlatego też później możemy dokonać podziału na piwa dolnej fermentacji i piwa górnej fermentacji.
Leżakowanie i dojrzewanie. Podczas procesu leżakowania piwo nabiera odpowiedniego dla swojego gatunku charakteru. Wzbogaca się jego smak oraz aromat oraz dodatkowo nasyca się dwutlenkiem węgla. Leżakowanie trwa od 4 - 6 tygodni (fermentacja klasyczna), 2-3 tygodnie (fermentacja nowoczesna).
Filtracja. Niestosowana w dawnych czasach filtracja pozwala na uzyskanie krystalicznej jakości piwa. Dzięki niej piwo zostaje oczyszczone ze zbędnej zawiesiny i pozbywa się mętnej konsystencji. Piwo filtruje się najczęściej przy pomocy ziemi okrzemkowej, istnieją także instalacje ultra filtracji.
Gatunki, rodzaje i podział piwa
Piwo należy do produktów, które można podzielić na różne kategorie, m. in. ze względu na:
Zawartość ekstraktu i alkoholu (wyrażoną w procentach objętości) wyróżnia się następujące rodzaje piwa:
1. Bezalkoholowe, czyli takie, które zawierają do 0,5% alkoholu,
2. Lekkie, czyli takie, które zawierają do 4,5% obj. / 3,375% wag. alkoholu oraz do 10% ekstraktu,
3. Pełne, czyli takie, które wytwarzane są jedynie z jęczmiennego słodu, a zawierają one od 10% do 13% brzeczki słodowej przy maksymalnie 6,2% obj. / 4,65% wag. alkoholu,
4. Mocne, czyli takie, które zawierają 13% zawartości ekstraktu i ponad 6,2% obj. alkoholu.
Sposób utrwalania:
1. Pasteryzowane,
2. Niepasteryzowane.
Rodzaj fermentacji:
Piwa dolnej fermentacji:
1. Pilzner - tradycyjne, bardzo popularne w na terenie Polski rodzaj piwa. Produkowane jest ono ze słodu jęczmiennego, chmielu drożdży i wody, a cechuje się gorzkim smakiem i jasną barwą, np. Pilsner Urquell,
2. Lager - jest ono wytwarzane tak jak pilzner, ale dodatkowo wzbogacone dodatkiem słodu lub cukru, przez co przy jego spożywaniu nie odczuwa się goryczy, np. Heineken,
3. Porter bałtycki - jest to piwo ciemne, o bardzo dużej objętości alkoholu,
4. Bock (koźlak) - mocne piwo, które warzy się jedynie sezonowo.
Piwa górnej fermentacji:
1. Ale - piwo warzone z mieszanki słodu karmelowego i jasnego, jest albo gorzkie albo ciemne,
2. Stout - piwo w kolorze niemalże czarnym, ma ono palono - gorzki smak (np. Guinness),
3. Weizen - piwa należące do tej rodziny to piwa jęczmienne, charakteryzują się jasną barwą i są one mocno musujące,
4. Bitter - piwa typu "ale", mają one barwę w odcieniu ciemnego bursztynu, gorzkie,
5. Porter - piwo ciemne,
6. Kölsch - piwo pochodzące z Kolonii.
Barwę:
1. Jasne (o barwie od jasno-słomkowej, poprzez złotą lub żółtą do koloru ciemno-złotego),
2. Ciemne (powstałe dzięki dodaniu skarmelizowanych cukrów, od jasno-bursztynowych poprzez czerwone lub brązowe do całkowicie czarnych).
Wartości odżywcze
Największym składnikiem piwa jest woda stanowiąca ok. 93% objętości, jednak piwo można traktować jako produkt zbożowy, ponieważ powstaje na bazie brzeczki uzyskiwanej najczęściej z jęczmienia. Stąd w napoju tym spotykamy bogactwo witamin i składników mineralnych. Dodatkowo piwo powstaje z udziałem drożdży, które są źródłem witamin z grupy B. To właśnie w związku z zawartością drożdży piwowarskich u niektórych osób wypicie dużej ilości piwa może mieć efekt przeczyszczający. W piwie niefiltrowanym (zawierającym naturalny osad drożdżowy i zbożowy) zawartość witamin jest większa, natomiast w piwie jasnym - dostępnym powszechnie w sklepach i lokalach - zawartość witamin jest jedynie śladowa i nie zaspokaja zapotrzebowania na te składniki w żadnym istotnym stopniu. Do piwa dodawana jest bardzo często syntetyczna witamina C, która spełnia rolę przeciwutleniacza. W piwie zawarte też są niewielkie ilości składników mineralnych takich jak: fosfor, magnez i potas. Piwo jest niestety również dość dużym źródłem kalorii (ale tylko w przypadku kiedy pijemy dużą ilość piwa w krótkim okresie czasu). Napój ten nie zawiera najbardziej energetycznego tłuszczu, jednak zawiera dużo alkoholu i węglowodanów. 1 g alkoholu ma aż 7 kcal, a 1 g węglowodanów 4 kcal. Pół litra piwa jasnego pełnego zawiera ok. 220 kcal. Wraz ze wzrostem zawartości ekstraktu i alkoholu rośnie liczba dostarczanych organizmowi kalorii, mocne piwo może zawierać nawet do 500 kcal. I tutaj dochodzi do paradoksu - odwodnienie tkanek, które jest następstwem wypicia dużej ilości piwa sprawia, że jednak nie tyjemy. Do tego dodać trzeba fakt, że spożycie piwa ma pozytywny wpływ na proces spalania węglowodanów i tłuszczów, które zostają szybciej przetrawione. Więc, jakby na to nie patrzeć, od samego piwa nie tyjemy. Za "piwny mięsień brzuszny" odpowiedzialny jest wysoki indeks i ładunek glikemiczny pochodzący z maltozy (węglowodanu). Wysoki indeks i ładunek glikemiczny powoduje, że wzmaga się gwałtownie apetyt i wówczas najczęściej sięgamy po kojarzone jako dodatek do piwa kaloryczne przekąski - orzeszki, chipsy, paluszki. Piwo to jednak przede wszystkim alkohol. Alkohol zawarty w piwie nie wymagają trawienia, zostaje w bezpośredni sposób wchłonięty przez organizm. Za pośrednictwem krwioobiegu trafiają szybko do mózgu, a tam dzięki specyficznym właściwościom chemicznym wywołują odpowiednie efekty psychologiczne wzbudzają różne reakcje uczuciowe. Działają na mózg tak, jak środek usypiający. Jednak usypianie mózgu jest stopniowe i zaczyna się od środków sprawujących kontrolę nad różnymi czynnościami. Osłabienie tej kontroli powoduje chwilowe wyzwolenie niektórych zahamowań i dlatego wypicie małych ilości przeżywane jest jako stan ożywienia, pobudzenia i ekscytacji. Dopiero trochę później prowadzi do uśpienia i zatrzymywania kolejnych czynności mózgu, aż do stanu utraty równowagi i koordynacji. Piwo niskoprocentowe może być w niewielkich ilościach (nie więcej niż szklanka) zalecane przez lekarzy przy schorzeniach przewodu moczowego, w chorobach gastrycznych (ze względu na swój skład piwo zapobiega marskości wątroby), w stanach przed i pooperacyjnych pęcherzyka żółciowego. Zapobiega tworzeniu się kamieni nerkowych, działa profilaktycznie zmniejszając ryzyko choroby wieńcowej i zawału. W umiarkowanych ilościach ułatwia trawienie.
Ciekawostki
- W procesie przechowywania piwa jednym z najważniejszych czynników wpływających na jego jakość jest temperatura. Nie do końca prawdą jest, że najlepiej smakuje zimne piwo. Powinno ono być podawane w optymalnej temperaturze od 8-12 stopni. W przypadku za zimnej, bądź zbyt gorącej temperatury piwo traci swoje właściwości smakowe, zapachowe oraz niekorzystnie wpływa na uwalnianie się dwutlenku węgla,
- Piwo powinno się nalewać powoli do zimnego, przechylonego na ukos kufla, napełniając go do około 2/3 pojemności. Po czym delikatnie należy przechylić kufel do pozycji pionowej, dopełnić zawartość pojemnika do całości, zwracając uwagę na to, aby na brzegu pozostawić pianę. Dzięki obecności piany, właściwości smakowo - zapachowe piwa pozostaną dłużej niezmienne,
- Najmocniejsze piwa, które są produkowane na małą skałę zawierają 40% alkoholu i są dostępne w Wielkiej Brytanii i Niemczech.
źródło: www.odzywianie.info.pl
